Strona główna » Aktualności » Autyzm u dzieci -kluczowe objawy, przyczyny i metody terapii
Spis treści
ToggleWedług obecnie obowiązującej klasyfikacji, zarówno DSM V jak i ICD 11, mówimy o autystycznym spektrum zaburzeń (symbol 299.00 wg DSM, symbol 6A02 wg ICD). Pod tą nazwą mieszczą się zaburzenia, które dawniej diagnozowane były jako odrębne: autyzm, zespół Aspergera oraz całościowe zaburzenia rozwoju nie zdiagnozowane inaczej.
Mówimy o spektrum zaburzeń, bowiem składa się na nie bardzo wiele objawów, o zróżnicowanym przebiegu i nasileniu. U niektórych osób występuje pare cech, które tylko w lekkim stopniu utrudniają funkcjonowanie, a u innych mamy wszystkie cechy wymieniane w klasyfikacji, o dużym natężeniu, które ograniczają w znacznym stopniu samodzielne funkcjonowanie. Nie jest to zaburzenie o jednorodnym przebiegu, u każdej z osób przebiega w nieco odmienny sposób, chociaż zauważamy pewne prawidłowości. Według klasyfikacji DSM V zaburzenia ze spektrum autyzmu obejmują dwa obszary:
Wczesne objawy autyzmu w świetle aktualnej wiedzy możemy dostrzec już na bardzo wczesnym etapie rozwoju dziecka. Są to m.in.:
W późniejszym okresie, kiedy dziecko ma ok.2 lata obserwujemy kolejne symptomy, jak np.:
Przyczyny autyzmu nie są obecnie jednoznacznie określone. Nadal trwają intensywne prace badawcze w obszarze genetyki, neurologii czy poszukujące przyczyn w zmieniającym się środowisku społeczno-przyrodniczym. Spektrum autyzmu traktowane jest obecnie jako zaburzenie neurorozwojowe.
Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy autyzm jest dziedziczny. Autyzm nie jest bezpośrednio dziedziczny, ale mówimy o dziedziczeniu podatności. Badania pokazują, że w rodzinach, w których już wystąpiły zaburzenia z tego spektrum, można się spodziewać częściej niż w innych kolejnych przypadków.
Diagnozę autyzmu powinien przeprowadzać zespół specjalistów, w którego skład wchodzą: lekarz psychiatra, psycholog, pedagog specjalny, inni specjaliści: logopeda czy terapeuta integracji sensorycznej. Kluczowy w procesie diagnozy jest lekarz psychiatra, gdyż w Polsce w świetle obowiązujących przepisów, jest on osobą kompetentną do postawienia diagnozy spektrum autyzmu. Oczywiście bierze zwykle pod uwagę badania psychologiczne dziecka czy opinie wyżej wymienionych specjalistów.
Nie ma jednej skutecznej metody w terapii osób w spektrum. Mamy wielość podejść i metod, czasami wykluczających się wzajemnie. Rodzice są w trudnej sytuacji, bowiem niejednokrotnie sami muszą podjąć decyzję, którą metodę wybrać, a nie mają specjalistycznej wiedzy.
Dzieci ze spektrum potrzebują wsparcia logopedy, pedagoga, psychologa, terapeuty integracji sensorycznej, czasami fizjoterapeuty. Dlatego najsensowniejsza wydaje się opieka zespołowa, kiedy specjaliści razem pracują nad rozwojem dziecka. Mogą wspólnie opracowywać cele i strategie, które następnie każdy z nich realizuje w swoim obszarze: logopeda dba o rozwój mowy i komunikacji, ale też daje wskazówki innym specjalistom jak się komunikować z dzieckiem, pedagog rozwija umiejętności dziecka w różnych obszarach, psycholog wspiera rozwój emocjonalno-społeczny, terapeuta integracji sensorycznej pomaga w rozwoju zmysłowo-ruchowym, ale też daje innym terapeutom wskazówki dotyczące warunków, kiedy dziecko jest w stanie najefektywniej funkcjonować.
Małgorzata Hwang – terapeutka SI: „Myślę, że nie tyle określona metoda jest istotna, a podejście. Traktowanie dziecka ze spektrum z szacunkiem dla jego neuroróżnorodności, dostrzeganie jego potrzeb oraz specyficznych wzorców rozwojowych. Rozumienie, że specyficzne trudności sensoryczne są niejednokrotnie czynnikami utrudniającymi ogromnie codzienne funkcjonowanie dziecka. Przy nadwrażliwości sensorycznej czy to dotykowej, słuchowej czy zapachowej życie dziecka staje się koszmarem. Jest bombardowane zewsząd bodźcami, które są dla niego bolesne i niezwykle obciążające układ nerwowy. Takie dziecko narażone jest na przestymulowanie czego efektem są wybuchy złości oraz zachowania o charakterze agresji lub autoagresji: bicie się po głowie, gryzienie itp. W terapii dzieci ze spektrum zawsze powinniśmy brać pod uwagę jego profil sensoryczny i dostosowywać do niego warunki środowiskowe.”
W przypadku opóźnionego rozwoju mowy czy braku mowy wprowadzamy AAC. Pod tym skrótem kryją się alternatywne i wspomagające metody komunikacji. Wprowadzamy je w życie dziecka jak najwcześniej, aby dziecko nie posługujące się mową werbalną mogło w jakikolwiek inny sposób móc się porozumiewać z otoczeniem. Pomaga mu to w znacznym stopniu funkcjonować, ogranicza występowanie zachowań określanych jako trudne, ponieważ dziecko ma szansę zakomunikować swoje potrzeby otoczeniu. Wprowadzenie AAC sprzyja też rozwojowi mowy, bowiem dziecko ma narzędzie do komunikacji, widzi, że może skutecznie prosić o coś i jest wysłuchane. Zwykle u osób ze spektrum używa się systemów opartych na obrazkach, gdyż ich specyficzny rozwój ukierunkowany jest na przetwarzanie wzrokowo-obrazowe.
Jeśli u dziecka zdiagnozujemy zaburzenia ze spektrum autyzmu to będzie ono wymagało sensownie prowadzonej terapii, aby pomóc mu rozwinąć jego możliwości. Wsparcia wymaga cała rodzina, a szczególnie rodzice, żeby mogli pomóc funkcjonować dziecku w codziennym życiu. Bardzo przydaje się pomoc terapeuty integracji sensorycznej, który określi jakie czynniki środowiskowe są dla dziecka sprzyjające, a jakie wpływają niekorzystnie. Pomoże rodzicom zmienić otoczenie tak, aby nie doprowadzać do przestymulowania dziecka. Wspólnie z rodzicami mogą opracować plan działania, zastanawiać się jak radzić sobie z trudnościami ze spaniem, jedzeniem, które często występują.
Wpis opracowany we współpracy z Małgorzatą Hwang – terapeutką SI, pedagogiem specjalnym